Gemis aan diepgang

Diepgang en diepere aandacht

Gemis aan diepgang of diepere aandacht is een veelvoorkomende klacht bij mensen met relatieproblemen. Op het moment dat een partner dit uitspreekt, kan dit voor de ander een “vage” constatering zijn. Want wat is diepgang nu eigenlijk? Dit kenschetst overigens meteen het probleem dat je samen hebt. Je krijgt niet aan elkaar uitgelegd wat je mist.

Diepgang ontstaat wanneer partners zich kwetsbaar opstellen, waardoor duidelijk wordt wat er dieper vanbinnen speelt. Hiervoor is het essentieel dat je echt in elkaar bent geïnteresseerd en naar elkaar luistert

Om samen diepgang te hebben, is een combinatie nodig van factoren:

• jezelf kwetsbaar opstellen;
• oprechte interesse;
• naar elkaar luisteren.

Diepgang is nodig om emotionele problemen te kunnen oplossen. Is er geen of weinig diepgang, dan worden dit soort problemen niet meer opgelost. Meestal verdwijnt dan het vertrouwen in elkaar. Je kunt overigens diepgang hebben met je partner, maar ook met mensen buiten de relatie.

Ik begin met een voorbeeld, waarin goed te zien is hoe diepgang ontstaat.

Stel dat in een werksituatie iemand bij een koffieautomaat staat en een ander vraagt: “Hoe gaat het?” In dat geval zullen veel mensen bijna automatisch “Goed” zeggen, onafhankelijk van welk gevoel ze hebben. Hiermee eindigt waarschijnlijk het gesprek. Beantwoord je de vraag echter met “Niet zo goed” – wat een kwetsbare manier is om jezelf op te stellen – dan kan er een vervolgvraag komen in de trant van “Wat is er aan de hand dan? Kan ik je helpen?” De ander heeft hierbij oprecht naar je geluisterd en gaat het gesprek niet uit de weg. Het gesprek krijgt hierdoor automatisch meer diepgang.

Zoals je ziet in dit voorbeeld, kan de uiting van een negatieve emotie leiden tot een vorm van diepgang. Kwetsbaarheid heeft dan ook vaak te maken met dingen die niet zo goed gaan. Wanneer je kwetsbaar durft te zijn, is het voor je gesprekspartner ook makkelijker om zich kwetsbaar op te stellen. Hier kan dus een wisselwerking ontstaan.

Kwetsbaar zijn is gevoelsmatig sterk zijn
Wanneer je je kwetsbaar kunt opstellen, durf je de wat minder florissante aspecten van je leven te delen met anderen. De kwetsbaarheid zit hem in het feit dat je door het laten zien van jouw pijn, angst of welke negatieve emotie ook laat merken dat je niet altijd sterk bent. Je bent kwetsbaar.

Eigenlijk moet je gevoelsmatig best sterk zijn om je kwetsbaar te durven opstellen. Dat staat soms haaks op wat kinderen wordt aangeleerd (“Hup, schouders eronder” of “Met huilen bereik je niks”). Op scholen kan het je gevoelsmatig uiten zelfs gevaarlijk zijn, omdat je dan grote kans hebt om gepest te worden. Het tonen van gevoelens en emoties krijgt vaak het label “zwak” mee. Het negeren van gevoelens en het door blijven gaan, wordt eerder beloond.

Diepgang als vaardigheid
Of een persoon zich kwetsbaar kan opstellen, heeft ook te maken met hoe vaardig deze hierin is. De vaardigheden die je hiervoor nodig hebt, krijg je als eerste mee in het gezin waar je uit komt. Wanneer het praten over gevoelens geen wezenlijk onderdeel was van je opvoeding, dan heb je eenvoudigweg niet genoeg tools meegekregen om het zelf over gevoelens te hebben. Hetzelfde geldt voor het in bedwang houden van je emoties en het goed kunnen luisteren. Wanneer je ouders niet goed omgingen met conflictsituaties, dan heb je hier als kind ook geen goede voorbeelden van gekregen. Later in je leven kun je door voorbeelden van anderen wel bouwen aan deze vaardigheden.

Zelfacceptatie
Sommige mensen zijn bang om zich kwetsbaar op te stellen. Anderen zouden hen door het kennen van hun kwetsbare kant pijn kunnen doen. Wat je je dan kunt afvragen, is waarom je je zou willen omringen met mensen die je afrekenen op je kwetsbaarheden. Zo kun je nooit helemaal jezelf zijn. Iedereen heeft positieve en negatieve emoties en gevoelens. Kun je deze niet kwijt, dan ontken je min of meer dat ze er zijn en stop je ze weg. Hierdoor zijn ze dan niet goed zichtbaar voor jezelf en anderen. Om je kwetsbaar te kunnen opstellen zal je echter eerst jezelf moeten accepteren. Dit ontstaat wanneer je er vrede mee hebt dat ook jij:

• fouten maakt;
• negatieve eigenschappen hebt;
• en dingen moeilijk vindt.

Wanneer je jezelf accepteert wordt het makkelijker om ook de minder leuke kanten van jezelf te delen.

Hoe diepgang ontstaat binnen relaties
Doordat je aan het begin van een relatie elkaar aantrekkelijk vindt, geef je elkaar veel aandacht. Juist doordat je elkaar nog niet door en door kent, vertel je elkaar nieuwe verhalen over jezelf, leuke en minder leuke ervaringen en is de aandacht die je hiervoor krijgt ook intensief. Heb je bijvoorbeeld ooit te maken gehad met een partner die ontrouw was, dan is het fijn wanneer een nieuwe partner de emoties die hiermee te maken hebben, begrijpt en naar je luistert.

De gedeelde ervaringen zijn niet alleen de positieve in je leven, maar ook de negatieve. Hierbij stel je jezelf, soms ongemerkt, kwetsbaar op. Hierdoor ontstaat er meestal in het begin van relaties vanzelf een vorm van diepgang. Je hebt ook veel voor elkaar over, voelt je gesteund en dit is een zeer prettig en veilig gevoel. De ander gaat als het ware voor jou door het vuur. Ook deze veiligheid draagt ertoe bij dat er diepgang kan ontstaan.

Sommige mensen hebben veel behoefte aan diepgang en anderen veel minder. Dit is meestal afhankelijk van de levensfase waarin je zit. Een overeenkomst in deze behoefte aan diepgang is meestal één van de bepalende factoren of een relatie gaat werken of niet.

Wanneer er problemen met betrekking tot diepgang ontstaan, is er vaak verwarring over hoe het mogelijk is dat deze diepere aandacht is verdwenen. Het was zo fijn! Realiseer je dan dat destijds jullie wederzijdse aantrekkelijkheid de aanjager was voor het geven van onder andere diepere aandacht. Je nam elkaar niet voor lief en zette nog dat extra stapje voor elkaar. Dit zijn overigens basisbestanddelen van het partnergevoel.

Oorzaken voor het afnemen van diepgang
Diepgang binnen relaties neemt vaak af op het moment dat het slechter gaat. Dit kan zijn wanneer er bijvoorbeeld een onderling conflict is of één van de partners wat minder goed in zijn vel zit. Dat zou bij uitstek het moment moeten zijn om wel te gaan praten, maar helaas gebeurt dit niet altijd. Een afname van diepgang is een bijna logisch gevolg van minder (goed) communiceren. Wanneer de diepgang afneemt, weet je niet meer van elkaar wat er echt speelt. Er wordt een steeds hogere muur opgeworpen en er ontstaat vaak het gevoel van “wij kunnen niet praten over gevoel”. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om dingen die je dwars zitten te bespreken, terwijl er wel de behoefte aan is. Er ontstaat een sneeuwbaleffect. Uiteindelijk kun je dan het gevoel hebben dat je er alleen voor staat.

Diepgang is niet hetzelfde als liefde
Verwar diepgang niet met liefde. Je kunt je in principe tegenover iedereen kwetsbaar opstellen, zonder dat er sprake is van liefde voor elkaar. Denk hierbij maar eens aan een diep gesprek met een hulpverlener of zomaar met iemand langs het voetbalveld. Wanneer je dus als partner beter wordt in het delen van gevoelens, hoeft dit niet meteen te betekenen dat de liefde hiermee terugkomt. Je vergroot echter wel je kansen.

Citaat uit mijn boek “Is er nog gevoel? – Relatietherapie voor aan de keukentafel“